داده‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌های سازمان‌ها محسوب می‌شوند و از دست رفتن یا سرقت آن‌ها می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای هر کسب‌وکار به همراه داشته باشد. اطلاعات مشتریان، پروژه‌های در دست انجام، گزارش‌های مالی و حتی ایمیل‌های سازمانی، همگی داده‌هایی هستند که سازمان‌ها برای پیشبرد اهداف خود به آن‌ها تکیه دارند. بنابراین، برنامه‌ریزی برای پشتیبان‌گیری و حفاظت از این اطلاعات باید در اولویت قرار گیرد.

با پیشرفت فناوری، روش‌های پشتیبان گیری داده ها نیز تغییر کرده‌اند و امکانات متنوعی برای ذخیره و محافظت از داده‌ها به وجود آمده است. با افزایش دسترسی به خدمات ابری و راهکارهای پیچیده‌تری مثل پشتیبان‌گیری ترکیبی، حالا سازمان‌ها می‌توانند داده‌های خود را هم به صورت محلی و هم در بسترهای ایمن ابری ذخیره کنند. این راهکارها نه تنها امکان بازیابی سریع داده‌ها در مواقع بحران را فراهم می‌کنند، بلکه در کنار سیستم‌های پشتیبان شبکه، امکان دسترسی امن و کنترل‌شده به اطلاعات را در بستر سازمانی ایجاد می‌کنند.

در این مقاله، به بررسی ۵ روش مؤثر برای پشتیبان‌گیری از داده‌های سازمانی در سال ۲۰۲۴ خواهیم پرداخت و به شما کمک می‌کنیم تا بهترین روش‌ها و تکنیک‌ها را برای اطمینان از ایمنی اطلاعات سازمان خود انتخاب کنید. از پشتیبان‌گیری ابری و ترکیبی تا راهکارهای پشتیبان‌گیری لحظه‌ای و خارج از سایت، هر روش دارای مزایا و چالش‌های خاص خود است که در ادامه به صورت کامل به آن‌ها خواهیم پرداخت.

۵ روش مؤثر برای پشتیبان گیری داده های سازمانی در سال ۲۰۲۴

انواع روش‌های پشتیبان گیری داده ها

برای محافظت از داده‌های حیاتی، روش‌های متنوعی برای پشتیبان‌گیری وجود دارد که هر یک از آن‌ها بر اساس نیاز و شرایط سازمان می‌تواند انتخاب شود. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های پشتیبان گیری داده ها، شامل مزایا و معایب هر کدام را معرفی می‌کنیم:

۱. پشتیبان‌گیری ابری (Cloud Backup)

پشتیبان‌گیری ابری به ذخیره‌سازی داده‌ها بر روی سرورهای ابری اشاره دارد که توسط ارائه‌دهندگان خدمات ابری مدیریت می‌شود. در این روش، داده‌ها از طریق اینترنت به صورت امن روی سرورهای از راه دور ذخیره می‌شوند و معمولاً با رمزنگاری محافظت می‌گردند.

• مزایا:
  • دسترسی آسان: داده‌ها از هر مکان با دسترسی به اینترنت قابل بازیابی هستند.
  • امنیت بالا: ارائه‌دهندگان خدمات ابری اغلب از بهترین روش‌های رمزنگاری و امنیتی برای محافظت از داده‌ها استفاده می‌کنند.
  • مقیاس‌پذیری: امکان افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی بدون نیاز به تجهیزات سخت‌افزاری جدید.
• معایب:
  • وابستگی به اینترنت: در صورت قطع اتصال به اینترنت، دسترسی به داده‌ها ممکن است مختل شود.
  • هزینه‌های بلندمدت: به دلیل پرداخت هزینه اشتراک ماهیانه یا سالیانه، در بلندمدت هزینه‌های قابل‌توجهی ایجاد می‌شود.
  • حریم خصوصی: به دلیل ذخیره داده‌ها در سرورهای ثالث، برخی سازمان‌ها از مسائل حریم خصوصی و دسترسی‌های غیرمجاز نگران هستند.

۲. پشتیبان‌گیری ترکیبی (Hybrid Backup)

پشتیبان‌گیری ترکیبی ترکیبی از روش‌های ذخیره‌سازی محلی و ابری است که باعث افزایش امنیت و انعطاف‌پذیری می‌شود. این روش امکان ذخیره داده‌ها هم به صورت محلی و هم در فضای ابری را فراهم می‌کند.

• مزایا:
  • امنیت بیشتر: در صورت بروز مشکل در یکی از منابع ذخیره‌سازی، منبع دیگر همچنان قابل دسترسی است.
  • انعطاف‌پذیری: می‌توان از داده‌های کم‌اهمیت‌تر در فضای ابری و از داده‌های حساس‌تر به صورت محلی نگهداری کرد.
  • پشتیبان‌گیری سریع‌تر: داده‌ها در محل ذخیره می‌شوند و نیازی به بارگذاری آن‌ها در سرور ابری به‌صورت کامل نیست.
• معایب:
  • هزینه بالا: نیاز به سرمایه‌گذاری در تجهیزات محلی و هزینه اشتراک فضای ابری.
  • پیچیدگی مدیریت: نیازمند مدیریت هم‌زمان سیستم‌های ذخیره‌سازی محلی و ابری.
  • نیاز به دانش تخصصی: مدیریت این روش به دانش فنی در هر دو بخش محلی و ابری نیاز دارد.

۳. پشتیبان‌گیری محلی (Local Backup)

پشتیبان‌گیری محلی به ذخیره‌سازی داده‌ها بر روی سخت‌افزارهای فیزیکی مانند دیسک‌های سخت، سرورهای محلی و نوارهای مغناطیسی اشاره دارد. در این روش، داده‌ها در تجهیزات محلی سازمان ذخیره می‌شوند.

• مزایا:
  • کنترل کامل بر داده‌ها: سازمان‌ها می‌توانند کنترل کامل بر محل ذخیره‌سازی و امنیت داده‌های خود داشته باشند.
  • بازیابی سریع‌تر: در صورت بروز مشکل، داده‌ها به سرعت در دسترس هستند و نیاز به دانلود از اینترنت ندارند.
  • عدم وابستگی به اینترنت: داده‌ها به صورت آفلاین در دسترس هستند و وابستگی به اینترنت کاهش می‌یابد.
• معایب:
  • آسیب‌پذیری فیزیکی: تجهیزات محلی در برابر حوادثی مانند آتش‌سوزی، سرقت یا سیل آسیب‌پذیر هستند.
  • نیاز به فضا و نگهداری: ذخیره تجهیزات محلی نیازمند فضای فیزیکی و نگهداری منظم است.
  • هزینه‌های سخت‌افزاری: خرید و نگهداری تجهیزات سخت‌افزاری می‌تواند پرهزینه باشد.

۴. پشتیبان‌گیری مبتنی بر Snapshot

پشتیبان‌گیری لحظه‌ای یا Snapshot نوعی از پشتیبان‌گیری است که داده‌ها را در لحظه‌های خاص ثبت می‌کند و از وضعیت فعلی آن‌ها یک نسخه تهیه می‌کند. این روش بیشتر در محیط‌های سازمانی بزرگ و سرورها استفاده می‌شود.

• مزایا:
  • سرعت بالا: پشتیبان‌گیری Snapshot به سرعت انجام می‌شود، زیرا فقط تغییرات ذخیره می‌شوند.
  • کاهش فضای ذخیره‌سازی: در این روش، تنها تغییرات داده‌ها ذخیره می‌شوند و به این ترتیب فضای کمتری اشغال می‌شود.
  • بازیابی نقطه‌ای: این امکان را می‌دهد که به نسخه‌های خاصی از داده‌ها در زمان‌های مختلف دسترسی داشته باشید.
• معایب:
  • هزینه بالا: نیاز به سخت‌افزار و نرم‌افزار تخصصی دارد که ممکن است هزینه‌بر باشد.
  • نیاز به دانش فنی: پیاده‌سازی و مدیریت Snapshot به مهارت فنی بیشتری نیاز دارد.
  • محدودیت در برخی سیستم‌ها: برخی نرم‌افزارها یا سیستم‌ها ممکن است با Snapshot سازگار نباشند.

۵. پشتیبان‌گیری خارج از سایت (Offsite Backup)

پشتیبان گیری داده ها خارج از سایت به ذخیره‌سازی داده‌ها در مکان‌های فیزیکی خارج از محیط سازمان اشاره دارد. این روش معمولاً به عنوان راهکاری برای حفاظت از داده‌ها در برابر حوادث طبیعی و بلایای فیزیکی به کار می‌رود.

• مزایا:
  • محافظت در برابر بلایای فیزیکی: در صورت وقوع حوادثی مانند زلزله، آتش‌سوزی یا سیل، داده‌ها به دلیل نگهداری در مکان دیگری ایمن می‌مانند.
  • امنیت بالا: داده‌ها در مکانی خارج از دسترس عوامل مخرب داخلی سازمان نگهداری می‌شوند.
  • قابلیت بازیابی بعد از حوادث: داده‌ها همچنان پس از وقوع بلایای طبیعی قابل دسترسی هستند.
• معایب:
  • هزینه انتقال و نگهداری: انتقال منظم داده‌ها به مکانی دیگر هزینه‌بر است.
  • دسترسی محدودتر: بازیابی داده‌ها از مکانی دیگر زمان‌بر است و امکان دسترسی فوری وجود ندارد.
  • پیچیدگی مدیریت: نیازمند برنامه‌ریزی دقیق برای زمان و مکان نگهداری داده‌هاست.

کدام روش پشتیبان‌گیری از داده برای شما مناسب‌تر است؟

۱. حجم داده‌ها و نیاز به دسترسی سریع

• پشتیبان‌گیری ابری: اگر حجم داده‌ها متوسط است و نیاز به دسترسی سریع دارید، پشتیبان‌گیری ابری گزینه‌ای مناسب خواهد بود. در این روش، داده‌ها همیشه و در هر مکان با اتصال به اینترنت قابل دسترسی هستند.
• پشتیبان‌گیری محلی: اگر حجم داده‌ها زیاد است و به بازیابی فوری نیاز دارید، استفاده از ذخیره‌سازی محلی می‌تواند بهترین انتخاب باشد، زیرا سرعت بازیابی داده‌ها در این روش بسیار بالاست.

۲. امنیت و حریم خصوصی

• پشتیبان‌گیری ترکیبی: برای سازمان‌هایی که امنیت داده‌ها برایشان حیاتی است و نمی‌خواهند داده‌های حساس خود را فقط در فضای ابری ذخیره کنند، ترکیب پشتیبان‌گیری محلی و ابری مناسب است. این روش به شما اطمینان می‌دهد که حتی در صورت مشکل در یکی از منابع، داده‌ها در منبع دیگر همچنان امن هستند.
• پشتیبان‌گیری خارج از سایت: اگر داده‌های سازمان بسیار حساس و حیاتی است، پشتیبان‌گیری خارج از سایت می‌تواند بهترین گزینه باشد. این روش به خصوص در برابر بلایای طبیعی و حوادث فیزیکی مانند آتش‌سوزی یا سیل، محافظت بالایی ارائه می‌دهد.

۳. بودجه و هزینه‌ها

• پشتیبان‌گیری محلی: اگر سازمان شما بودجه محدودی دارد، پشتیبان‌گیری محلی ممکن است گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه باشد. هرچند که این روش به سرمایه‌گذاری اولیه در سخت‌افزار نیاز دارد، اما هزینه‌های ماهیانه و سالانه کمتری در مقایسه با فضای ابری دارد.
• پشتیبان‌گیری ابری: این روش برای سازمان‌هایی که بودجه بیشتری دارند و نیازمند به روزرسانی مداوم حجم ذخیره‌سازی هستند، مقرون‌به‌صرفه خواهد بود؛ به‌ویژه برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، چون نیازی به تجهیزات فیزیکی ندارد.

۴. نیاز به بازیابی نقطه‌ای و زمان‌های خاص

• پشتیبان‌گیری Snapshot: اگر سازمان شما نیاز به ثبت و بازیابی داده‌ها در زمان‌های خاصی دارد و تغییرات پیوسته در داده‌ها اتفاق می‌افتد، پشتیبان‌گیری Snapshot گزینه‌ای ایده‌آل خواهد بود. این روش به شما امکان می‌دهد تا به نسخه‌های خاصی از داده‌ها در زمان‌های مختلف دسترسی داشته باشید و آن‌ها را بازیابی کنید.

۵. منابع انسانی و مهارت‌های فنی

• پشتیبان‌گیری ابری: این روش به کمترین سطح از دانش فنی نیاز دارد و توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ابری مدیریت می‌شود، که برای سازمان‌های کوچک و تیم‌های بدون نیروی IT اختصاصی مناسب است.
• پشتیبان‌گیری ترکیبی و Snapshot: هر دوی این روش‌ها به تخصص بیشتری در مدیریت فناوری نیاز دارند. اگر تیم شما از مهارت‌های فنی کافی برخوردار است، این روش‌ها برای تأمین نیازهای امنیتی و بازیابی پیچیده‌تر مناسب خواهند بود.

۶. نیاز به تطابق با مقررات و استانداردها

• پشتیبان‌گیری خارج از سایت و محلی: اگر سازمان شما به تطابق با استانداردها و مقررات خاص نیاز دارد (مانند HIPAA برای داده‌های پزشکی یا GDPR برای حریم خصوصی داده‌ها)، روش‌های محلی و خارج از سایت که امکان کنترل فیزیکی بیشتری بر داده‌ها فراهم می‌کنند، مناسب‌تر خواهند بود.

انتخاب نهایی: ترکیب چند روش برای حداکثر ایمنی

برای بسیاری از سازمان‌ها، ترکیب چندین روش به جای انتخاب یک روش ثابت، بهترین راه‌حل است. به عنوان مثال، می‌توان از پشتیبان‌گیری ترکیبی (محلی و ابری) برای داده‌های حساس استفاده کرد، و همزمان برای داده‌های پشتیبان خارج از سایت نیز برنامه‌ریزی داشت. با این استراتژی، سازمان‌ها می‌توانند از انعطاف‌پذیری، امنیت و دسترسی بهتر به داده‌های خود بهره‌مند شوند.

نکات مهم در مدیریت فرایند پشتیبان‌ گیری داده ها

برای اطمینان از امنیت و در دسترس بودن داده‌ها، مدیریت صحیح فرایند پشتیبان‌گیری اهمیت زیادی دارد. در اینجا چند نکته کلیدی آورده شده است که باید در مدیریت فرایند پشتیبان‌گیری و نگهداری شبکه به آن‌ها توجه کنید:

1. برنامه‌ریزی منظم برای پشتیبان‌گیری
   داشتن یک برنامه زمان‌بندی منظم برای پشتیبان‌گیری از داده‌ها، از اصلی‌ترین اقدامات است. برنامه‌ریزی روزانه، هفتگی یا ماهانه برای ایجاد نسخه‌های پشتیبان جدید به سازمان کمک می‌کند تا همیشه نسخه‌ای از داده‌ها به‌روز و در دسترس داشته باشد.
2. اولویت‌بندی داده‌ها
   همه داده‌ها به یک میزان حساس و مهم نیستند. با اولویت‌بندی داده‌ها و اختصاص منابع بیشتر به داده‌های حیاتی و حساس، می‌توانید امنیت داده‌های مهم را تضمین کنید و از هزینه‌های غیرضروری برای داده‌های کم‌اهمیت‌تر جلوگیری کنید.
3. آزمون دوره‌ای بازیابی داده‌ها
   داشتن نسخه پشتیبان کافی نیست؛ باید به‌صورت منظم توانایی بازیابی داده‌ها از این نسخه‌ها بررسی شود. این آزمون‌ها تضمین می‌کنند که در مواقع ضروری، داده‌ها به‌درستی و بدون مشکل بازیابی شوند.
4. استفاده از رمزنگاری برای افزایش امنیت
   رمزنگاری داده‌ها از الزامات حیاتی در مدیریت پشتیبان‌گیری است. این کار از دسترسی غیرمجاز به داده‌ها جلوگیری کرده و امنیت اطلاعات حساس را حتی در صورت وقوع دسترسی غیرمجاز تضمین می‌کند.
5. نظارت و بررسی منظم وضعیت پشتیبان‌گیری
   سیستم‌های پشتیبان‌گیری نیازمند پایش و نظارت منظم هستند. بررسی منظم وضعیت نسخه‌های پشتیبان و اطمینان از سلامت و درستی آن‌ها از اختلالات و خرابی‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.
6. استفاده از مکان‌های جغرافیایی متعدد
   در صورت امکان، نسخه‌های پشتیبان را در مکان‌های جغرافیایی مختلف نگهداری کنید. این کار ریسک‌های ناشی از بلایای طبیعی مانند زلزله یا آتش‌سوزی را به حداقل می‌رساند و از اطلاعات شما در برابر حوادث محافظت می‌کند.
7. کنترل دسترسی و مدیریت مجوزها
   دسترسی به داده‌های پشتیبان باید محدود و کنترل‌شده باشد. تنها افراد مجاز باید بتوانند به نسخه‌های پشتیبان دسترسی داشته باشند. استفاده از احراز هویت دوعاملی و مدیریت مجوزها از دسترسی‌های غیرمجاز جلوگیری می‌کند.
8. به‌روزرسانی نرم‌افزارها و سیستم‌های پشتیبان‌گیری
   اطمینان از به‌روز بودن نرم‌افزارها و سیستم‌های پشتیبان‌گیری اهمیت دارد. با به‌روزرسانی‌های منظم، می‌توانید از امنیت و کارایی بهتری برخوردار شوید و از نفوذهای احتمالی جلوگیری کنید.
9. مدیریت نسخه‌های قدیمی و حذف داده‌های غیرضروری
   نگهداری از نسخه‌های قدیمی می‌تواند هزینه و فضای ذخیره‌سازی زیادی را به خود اختصاص دهد. با حذف نسخه‌های غیرضروری و قدیمی، می‌توانید فضای ذخیره‌سازی را بهینه کرده و هزینه‌ها را کاهش دهید.
10. مستندسازی فرایندها و ایجاد راهنمای بازیابی
    داشتن مستندات و دستورالعمل‌های دقیق برای فرایند پشتیبان‌گیری و بازیابی، به ویژه در مواقع بحران، به تیم‌ها کمک می‌کند تا به سرعت به داده‌های مورد نیاز دسترسی یابند و از بروز مشکلات جلوگیری کنند.
11. آموزش کارکنان و افزایش آگاهی امنیتی
    آموزش کارکنان در خصوص اهمیت پشتیبان‌گیری و روش‌های محافظت از داده‌ها، بخش مهمی از استراتژی امنیتی است. آگاهی و آموزش کارکنان از خطرات و تهدیدات سایبری، باعث می‌شود که احتمال خطاهای انسانی کاهش یابد.
12. مانیتورینگ و گزارش‌گیری منظم از عملکرد سیستم پشتیبان‌گیری
    تهیه گزارش‌های دوره‌ای از عملکرد سیستم پشتیبان‌گیری، به شما کمک می‌کند تا روند پشتیبان‌گیری را بهتر درک کنید و در صورت نیاز، تنظیمات و بهینه‌سازی‌های لازم را انجام دهید.