پروتکل شبکه از یک سری قوانین و رویه­ها تشکیل شده که برای سیستم­ها و کامپیوترها قابلیت برقراری ارتباط با زبان مشترک را فراهم کرده است. پروتکل شبکه به 4 نوع تقسیم ­بندی شده است که شامل پروتکل­های امنیتی، پروتکل­های ارتباطی، پروتکل­های مدیریتی و پروتکل­های روتینگ می­شود. پروتکل­های امنیتی و رمزنگاری شبکه، امنیت شبکه را بالا می­برند و مانع از آسیب دیدن شبکه می­شوند.

مفهوم پروتکل در شبکه

مجموعه­ای از قوانین و رویه­ها که در برقراری ارتباط الزامی است را پروتکل می­گویند. به عبارتی می­توان گفت کاربر­ها برای برقراری ارتباط با یکدیگر نیاز به پیروی از یک سری قانون و رویه­ی ثابت و یکسان دارند. فرض کنید کاربری از یک سری قوانین مختص به خود استفاده کند و کاربر دیگری از نوع دیگر رویه­ها استفاده کند، در این صورت کاربرها قادر به برقراری ارتباط با یکدیگر نخواهند بود و نمی­توانند منظور خود را انتقال دهند. پروتکل شبکه با این قوانین کار می­کند.

وظیفه پروتکل چیست؟

پروتکل­ها به عنوان یک واسطه عمل می­کنند و با اجرای قوانین و رویه­ها، امکان برقراری ارتباط و تبادل داده را بین دستگاه­های مختلف برقرار می­کند. پروتکل­ها در هر زمینه­ای قابل اجرا هستند و جامعه، علم و فناوری، شبکه، اینترنت، کامپیوتر، فناوری اطلاعات، رسانه و ارتباط داده را در برمی­گیرند.

بیشتر بخوانید : با پشتیبانی و نگهداری بیشتر آشنا شوید

انواع پروتکل­ها به چند دسته تقسیم می شوند؟

پروتکل­ها انواع و اقسام مختلفی دارند و در حدود 30 نوع هستند. از معروف­ترین و پرکاربردترین پروتکل­ها می­توان به HTTP، HTTPS، FTP، FTAM، RTP، LCP، SNMP، NCP، TCP/IP، SMTP، Telnet، Gopher، UDP، DNS و DHCP اشاره کرد که در زمینه اتصال به IP، جست و جو و نمایش اطلاعات، ذخیره داده­ها، انتقال داده­ها، مدیریت رایانه از راه دور، برقراری ارتباط بین رایانه­ها و جابه­جایی فایل­ها فعالیت دارند.

پروتکل شبکه چیست؟

پروتکل شبکه در حقیقت یک زبان مشترک برای کامپیوترها است تا تحت قوانین و رویه­ های تعریف شده، قالب­بندی و پردازش داده­ها را انجام دهند. کامپیوترهای فعال در شبکه، از نرم افزارها و سخت افزارهای مختلفی استفاده می­کنند ولی پروتکل­های تعریف شده، سیستم­ها را قادر به برقراری ارتباط با یکدیگر می­کنند.

بیشتر بخوانید : برای پشتیبانی شبکه و سرور به چی نیاز دارید

بررسی وظیفه پروتکل شبکه

1- مشخص کردن نوع دیتای قابل انتقال

2- تعریف دستورات برای ارسال و دریافت دیتا

3- نحوه انتقال دیتا

انواع پروتکل شبکه

1-پروتکل ارتباطی شبکه: این نوع پروتکل­ شبکه قابلیت برقراری ارتباط آنالوگ و دیجیتال بین دستگاه­های مختلف فعال در شبکه را فراهم کرده است. اصولا در انتقال فایل و دسترسی به اینترنت مورد استفاده قرار می­گیرد و دیتاهای دریافت شده را بررسی می­کند.

بیشتر بخوانید : خدمات it  را از کامکو بخواهید

انواع پروتکل ارتباطی شبکه

• ARP پروتکل تفکیک آدرس
• STP پروتکل درخت پوشا
• NTP پروتکل زمان شبکه
• IGMP قرارداد مدیریت گروه اینترنت
• SMTP قرارداد ساده نامه­رسانی
• SSH پوسته ایمن
• BGP پروتکل دروازه مرزی
• OSPF پروتکل انتخاب کوتاه­ترین مسیر
• FTP پروتکل استاندارد اینترنت برای انتقال فایل­ها
• HTTP پروتکل انتقال دیتا
• TCP/IP پروتکل لایه انتقال

2-پروتکل مدیریتی شبکه: این نوع پروتکل­ شبکه از فرآیندهای مختلفی تشکیل شده است که با هدف بهینه­سازی شبکه کامپیوتری فعالیت می­کند. پروتکل مدیریتی شبکه، تمام دستگاه­های شبکه­های روتر، سرور و کامپیوتری را با هدف فعالیت بهینه شبکه، زیر نظر دارد.

انواع پروتکل مدیریتی شبکه

• SNMP پروتکل مدیریت ساده شبکه
• SIP پروتکل نشست صدا
• RTP پروتکل انتقال صدا بر روی IP
• TLS پروتکلی جهت برقراری ارتباط امن بین کلاینت و سرور
• NTP پروتکل همگام­سازی زمان شبکه

3- پروتکل امنیتی شبکه: پروتکل­های امنیتی و یا رمزنگاری شبکه، از دسترسی غیر مجاز در شبکه جلوگیری می­کنند و مانع از انتقال دیتاهای غیر مجاز می­شوند. دسترسی غیر مجاز برای تمام کاربران، دستگاه­ها، سرویس­ها و برنامه­ها غیر فعال است.

 انواع پروتکل امنیتی شبکه

• IPSec پروتکلی جهت احراز هویت داده­ها و برقراری حریم خصوصی
• HTTPS پروتکل انتقال ایمن فرامتنی
• SSL پروتکل کدگذاری اطلاعات در بستر وب
• SSH پروتکل امنیتی شبکه رمزنگاری
• SFTP پروتکلی جهت انتقال امن فایل­های حجیم در بستر وب
• Kerberos پروتکل اعتبارسنجی شبکه

4- پروتکل روتینگ شبکه: این نوع پروتکل شبکه برای انتقال دیتاهای کاربران، کاربرد ندارد و با هدف یافتن بهترین مسیر بین روترها، فعالیت می­کند. به نوعی می­توان گفت پروتکل روتینگ، پروتکل مسیریابی در شبکه است.

انواع پروتکل روتینگ شبکه

• BGP پروتکل مسیریابی بسته­های دیتای شبکه­
• EIGRP پروتکلی جهت فاصله­گذاری بین روترها
• OSPF پروتکل مسیریابی بر اساس فاصله و پهنای باند
• RIP پروتکل مشخص­کننده فاصله بین روترها

خطرات تهدید­کننده پروتکل شبکه

بسیاری از تهدیدات و حملات وارده بر کامپیوترها در بستر شبکه منتقل و منتشر می­شوند و در صورتی که به موقع متوقف نشوند، باعث آسیب دیدن کامپیوترها و سیستم­ها و متضرر شدن کاربران می­شوند. تهدیدهای اینترنتی شامل ویروس­ها، بدافزارها، جاسوس­افزارها، آگهی­افزارها و تروجان­ها می­شوند که جاسوس­افزارها و بدافزار از بدترین نوع تهدیدکننده­ها هستند. از این رو برای جلوگیری از آسیب دیدن شبکه بایستی امنیت شبکه­های کامپیوتری تقویت شوند.

اصلی­ترین اقدامی که بایستی توسط کاربر اجرا شود، اسکن و کنترل دیسک­ها، سی­دی­ها، دی­وی­دی­ها و فایل­های پیوست شده در ایمیل است تا در صورت آلوده بودن به تهدید­کننده­ها، شناسایی شوند. اسکنرهای آسیب شناس با اسکن فایل­های کامپیوتری، مانع از نفوذ تهدیدکننده­ها به داخل شبکه کامپیوتری می­شوند. حملات اینترنتی و سایبری یکی از تهدید­کننده­های پروتکل­ شبکه به حساب می­آیند که با آسیب­ رساندن به پردازنده و یا رم، باعث تخریب و از بین رفتن منابع یک شبکه می­شوند.

در واقع در این نوع حملات، هکر قصد دارد دسترسی کامپیوتر به سرویس­ها، اطلاعات سایت و یا شبکه را قطع کند. یکی دیگر از آسیب­های رایج از طریق درایو یواس­بی است که با اتصال پورت یواس­بی، کدهای مخرب و بدافزارها به صورت خودکار وارد سیستم می­شوند و از درون فایروال به شبکه آسیب وارد می­کنند. در این صورت پیشنهاد می­شود به هیچ عنوان اطلاعات بر روی کول دیسک ذخیره نشوند.

پروتکل­های ایمن در شبکه

پروتکل­های ایمن در شبکه همان پروتکل­های امنیتی و رمزنگاری شبکه هستند که هیچ­گونه دسترسی غیر مجازی را تایید نمی­کنند و با بالا بردن سطح امنیت شبکه، سیستم را از خطرات و تهدیدات احتمالی ایمن می­کند. توصیه می­شود با نصب IDPS، در جهت امنیت بیشتر شبکه گام برداشت. پروتکل­های ایمن در شبکه شامل IPSec، HTTPS، SSL، SSH، SFTP و Kerberos می­شوند که جزوه بهترین­ها هستند.

مقالات مرتبط :

تعمیر و عیب یابی شبکه | مانیتورینگ شبکه و نحوه اجرا آن | اهميت بکاپ گیری شبكه