پروتکل شبکه از یک سری قوانین و رویهها تشکیل شده که برای سیستمها و کامپیوترها قابلیت برقراری ارتباط با زبان مشترک را فراهم کرده است. پروتکل شبکه به 4 نوع تقسیم بندی شده است که شامل پروتکلهای امنیتی، پروتکلهای ارتباطی، پروتکلهای مدیریتی و پروتکلهای روتینگ میشود. پروتکلهای امنیتی و رمزنگاری شبکه، امنیت شبکه را بالا میبرند و مانع از آسیب دیدن شبکه میشوند.
مفهوم پروتکل در شبکه
مجموعهای از قوانین و رویهها که در برقراری ارتباط الزامی است را پروتکل میگویند. به عبارتی میتوان گفت کاربرها برای برقراری ارتباط با یکدیگر نیاز به پیروی از یک سری قانون و رویهی ثابت و یکسان دارند. فرض کنید کاربری از یک سری قوانین مختص به خود استفاده کند و کاربر دیگری از نوع دیگر رویهها استفاده کند، در این صورت کاربرها قادر به برقراری ارتباط با یکدیگر نخواهند بود و نمیتوانند منظور خود را انتقال دهند. پروتکل شبکه با این قوانین کار میکند.
وظیفه پروتکل چیست؟
پروتکلها به عنوان یک واسطه عمل میکنند و با اجرای قوانین و رویهها، امکان برقراری ارتباط و تبادل داده را بین دستگاههای مختلف برقرار میکند. پروتکلها در هر زمینهای قابل اجرا هستند و جامعه، علم و فناوری، شبکه، اینترنت، کامپیوتر، فناوری اطلاعات، رسانه و ارتباط داده را در برمیگیرند.
بیشتر بخوانید : با پشتیبانی و نگهداری بیشتر آشنا شوید
انواع پروتکلها به چند دسته تقسیم می شوند؟
پروتکلها انواع و اقسام مختلفی دارند و در حدود 30 نوع هستند. از معروفترین و پرکاربردترین پروتکلها میتوان به HTTP، HTTPS، FTP، FTAM، RTP، LCP، SNMP، NCP، TCP/IP، SMTP، Telnet، Gopher، UDP، DNS و DHCP اشاره کرد که در زمینه اتصال به IP، جست و جو و نمایش اطلاعات، ذخیره دادهها، انتقال دادهها، مدیریت رایانه از راه دور، برقراری ارتباط بین رایانهها و جابهجایی فایلها فعالیت دارند.
پروتکل شبکه چیست؟
پروتکل شبکه در حقیقت یک زبان مشترک برای کامپیوترها است تا تحت قوانین و رویه های تعریف شده، قالببندی و پردازش دادهها را انجام دهند. کامپیوترهای فعال در شبکه، از نرم افزارها و سخت افزارهای مختلفی استفاده میکنند ولی پروتکلهای تعریف شده، سیستمها را قادر به برقراری ارتباط با یکدیگر میکنند.
بیشتر بخوانید : برای پشتیبانی شبکه و سرور به چی نیاز دارید
بررسی وظیفه پروتکل شبکه
1- مشخص کردن نوع دیتای قابل انتقال
2- تعریف دستورات برای ارسال و دریافت دیتا
3- نحوه انتقال دیتا
انواع پروتکل شبکه
1-پروتکل ارتباطی شبکه: این نوع پروتکل شبکه قابلیت برقراری ارتباط آنالوگ و دیجیتال بین دستگاههای مختلف فعال در شبکه را فراهم کرده است. اصولا در انتقال فایل و دسترسی به اینترنت مورد استفاده قرار میگیرد و دیتاهای دریافت شده را بررسی میکند.
بیشتر بخوانید : خدمات it را از کامکو بخواهید
انواع پروتکل ارتباطی شبکه
- ARP پروتکل تفکیک آدرس
- STP پروتکل درخت پوشا
- NTP پروتکل زمان شبکه
- IGMP قرارداد مدیریت گروه اینترنت
- SMTP قرارداد ساده نامهرسانی
- SSH پوسته ایمن
- BGP پروتکل دروازه مرزی
- OSPF پروتکل انتخاب کوتاهترین مسیر
- FTP پروتکل استاندارد اینترنت برای انتقال فایلها
- HTTP پروتکل انتقال دیتا
- TCP/IP پروتکل لایه انتقال
2-پروتکل مدیریتی شبکه: این نوع پروتکل شبکه از فرآیندهای مختلفی تشکیل شده است که با هدف بهینهسازی شبکه کامپیوتری فعالیت میکند. پروتکل مدیریتی شبکه، تمام دستگاههای شبکههای روتر، سرور و کامپیوتری را با هدف فعالیت بهینه شبکه، زیر نظر دارد.
انواع پروتکل مدیریتی شبکه
- SNMP پروتکل مدیریت ساده شبکه
- SIP پروتکل نشست صدا
- RTP پروتکل انتقال صدا بر روی IP
- TLS پروتکلی جهت برقراری ارتباط امن بین کلاینت و سرور
- NTP پروتکل همگامسازی زمان شبکه
3- پروتکل امنیتی شبکه: پروتکلهای امنیتی و یا رمزنگاری شبکه، از دسترسی غیر مجاز در شبکه جلوگیری میکنند و مانع از انتقال دیتاهای غیر مجاز میشوند. دسترسی غیر مجاز برای تمام کاربران، دستگاهها، سرویسها و برنامهها غیر فعال است.
انواع پروتکل امنیتی شبکه
- IPSec پروتکلی جهت احراز هویت دادهها و برقراری حریم خصوصی
- HTTPS پروتکل انتقال ایمن فرامتنی
- SSL پروتکل کدگذاری اطلاعات در بستر وب
- SSH پروتکل امنیتی شبکه رمزنگاری
- SFTP پروتکلی جهت انتقال امن فایلهای حجیم در بستر وب
- Kerberos پروتکل اعتبارسنجی شبکه
4- پروتکل روتینگ شبکه: این نوع پروتکل شبکه برای انتقال دیتاهای کاربران، کاربرد ندارد و با هدف یافتن بهترین مسیر بین روترها، فعالیت میکند. به نوعی میتوان گفت پروتکل روتینگ، پروتکل مسیریابی در شبکه است.
انواع پروتکل روتینگ شبکه
- BGP پروتکل مسیریابی بستههای دیتای شبکه
- EIGRP پروتکلی جهت فاصلهگذاری بین روترها
- OSPF پروتکل مسیریابی بر اساس فاصله و پهنای باند
- RIP پروتکل مشخصکننده فاصله بین روترها
خطرات تهدیدکننده پروتکل شبکه
بسیاری از تهدیدات و حملات وارده بر کامپیوترها در بستر شبکه منتقل و منتشر میشوند و در صورتی که به موقع متوقف نشوند، باعث آسیب دیدن کامپیوترها و سیستمها و متضرر شدن کاربران میشوند. تهدیدهای اینترنتی شامل ویروسها، بدافزارها، جاسوسافزارها، آگهیافزارها و تروجانها میشوند که جاسوسافزارها و بدافزار از بدترین نوع تهدیدکنندهها هستند. از این رو برای جلوگیری از آسیب دیدن شبکه بایستی امنیت شبکههای کامپیوتری تقویت شوند.
اصلیترین اقدامی که بایستی توسط کاربر اجرا شود، اسکن و کنترل دیسکها، سیدیها، دیویدیها و فایلهای پیوست شده در ایمیل است تا در صورت آلوده بودن به تهدیدکنندهها، شناسایی شوند. اسکنرهای آسیب شناس با اسکن فایلهای کامپیوتری، مانع از نفوذ تهدیدکنندهها به داخل شبکه کامپیوتری میشوند. حملات اینترنتی و سایبری یکی از تهدیدکنندههای پروتکل شبکه به حساب میآیند که با آسیب رساندن به پردازنده و یا رم، باعث تخریب و از بین رفتن منابع یک شبکه میشوند.
در واقع در این نوع حملات، هکر قصد دارد دسترسی کامپیوتر به سرویسها، اطلاعات سایت و یا شبکه را قطع کند. یکی دیگر از آسیبهای رایج از طریق درایو یواسبی است که با اتصال پورت یواسبی، کدهای مخرب و بدافزارها به صورت خودکار وارد سیستم میشوند و از درون فایروال به شبکه آسیب وارد میکنند. در این صورت پیشنهاد میشود به هیچ عنوان اطلاعات بر روی کول دیسک ذخیره نشوند.
پروتکلهای ایمن در شبکه
پروتکلهای ایمن در شبکه همان پروتکلهای امنیتی و رمزنگاری شبکه هستند که هیچگونه دسترسی غیر مجازی را تایید نمیکنند و با بالا بردن سطح امنیت شبکه، سیستم را از خطرات و تهدیدات احتمالی ایمن میکند. توصیه میشود با نصب IDPS، در جهت امنیت بیشتر شبکه گام برداشت. پروتکلهای ایمن در شبکه شامل IPSec، HTTPS، SSL، SSH، SFTP و Kerberos میشوند که جزوه بهترینها هستند.
مقالات مرتبط :
تعمیر و عیب یابی شبکه | مانیتورینگ شبکه و نحوه اجرا آن | اهميت بکاپ گیری شبكه
